نیتریت سدیم Sodium Nitrite یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی NaNO2 و به شکل ظاهری پودر کریستالی سفید مایل به زرد می باشد؛ این ماده قابلیت بالایی در انحلال در آب را دارد و رطوبت را جذب می کند. همچنین توسط اکسیژن موجود در هوا اکسید و به نیترات سدیم تبدیل می شود.
نیتریت سدیم در انواع ترکیبات آلی مانند داروسازی، رنگ ها و سموم دفع آفات استفاده میشود اما بیشترین کاربرد آن به عنوان یک ماده افزودنی غذایی در گوشت های فرآوری شناخته می شود.
نیتریت سدیم غیر قابل احتراق است اما می تواند سوزاندن مواد قابل احتراق را تسریع بخشد. حضور این ماده در کنار ترکیبات آمونیوم باعث تجزیه خود به خودی شده و گرمای حاصله ممکن است مواد قابل احتراق اطراف را مشتعل کند و منجر به انفجار شود. اکسیدهای سمی نیتروژن در آتش سوزی های این ماده تولید می شود که برای سلامت انسان خطرناک است.
نیتریت سدیم در صنایع غذایی
در اوایل دهه 1900، در پی تحقیقاتی که پیرامون استفاده از نیتریت سدیم در صنایع غذایی انجام گرفت، به عنوان افزودنی غذایی معرفی شد. نیترات سدیم هنگامی که به عنوان نگهدارنده غذا استفاده شود، دارای خواص ضد میکروبی است.
Sodium Nitrite به گوشت طعم و رنگ می بخشد. با میوگلوبین گوشت واکنش داده و باعث تغییر رنگ می شود، ابتدا به نیتروزومیوگلوبین (قرمز روشن) و سپس با گرم شدن به نیتروزوهموکروم (یک رنگدانه صورتی) تبدیل می شود. همچنین از رشد میکروارگانیسم های بیماریزا جلوگیری می کند. در صنعت بسته بندی گوشت، از سدیم نیتریت برای جلوگیری از بوتولیسم استفاده می شود. بوتولیسم یک بیماری فلج است که عامل ایجادکننده آن سمی است که توسط باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم تولید میشود.
به طور خلاصه نیتریت سدیم به عنوان افزودنی و نگهدارنده مواد غذایی در جهت
-بهبود رنگ و طعم
-مهار رشد میکروبی
-مهار پراکسیداسیون لیپیدی
منجر به ماندگاری طولانی بهبود ایمنی مواد غذایی شده است.
نیتریت سدیم در صنعت
یکی از عمده ترین کاربردهای نیتریت سدیم درجهت تولید صنعتی ترکیبات آلی نیتروژن‌دار می‌باشد که یک واکنش‌دهنده برای تبدیل ترکیبات آمین به دیازو است و به طور گسترده‌ای به عنوان ماده اولیه اصلی بسیاری از رنگ ها ، مانند رنگ های دیازو مورد استفاده می باشد .
در صنعت لاستیک؛ ترکیبات نیتروسو نیز از نیتریت سدیم تهیه می شوند به عنوان بازدارنده‌ی پلیمری به کار می روند.
از دیگر مصارف نیتریت سدیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
به عنوان یک عامل سفید کننده در صنعت نساجی؛
به عنوان مهار کننده خوردگی در تولید حشره‌کش و علف‌کش‌ها؛
به عنوان ترکیبات نیتروسو که در صنعت لاستیک؛
به عنوان خنک‌کننده در ذخیره انرژی حرارتی سیستم‌های تهویه مطبوع و سردخانه صنعتی؛
به عنوان یک مهار کننده آندی از طریق کاهش پتانسیل خوردگی، در جهت جلوگیری از خوردگی فلزات در صنایع مختلف؛
نیتریت سدیم در صنایع دارویی
گرید دارویی نیتریت سدیم در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی، از ایمن ترین و موثرترین داروهای مورد نیاز در یک سیستم بهداشتی است.
نیتریت سدیم به عنوان گشادکننده عروق در بیماران قلبی دارویی مؤثر برای کاهش فشار خون به حساب می آید. همچنین نتایج مثبتی از اثر این ماده در درمان کم خونی ناشی از سلول های داسی شکل گزارش شده است. و از دیگر کاربرد های مهم آن، به عنوان یک پادزهر در مسمومیت ناشی از مصرف سیانید سدیم، می باشد.